Các vấn đề lương tâm ?

 Các vấn đề về lương tâm hay còn được gọi là lương tâm bối rối (Perplex conscience)

Đứng trước vấn đề luân lý, một người có thể có những thái độ khác nhau. Khi một người nghi ngờ nó phải làm gì và khi nào mà nó không giải quyết được, thì nó có lương tâm bối rối. Thí dụ một người mẹ không biết giải quyết ra sao vì ngày Chúa Nhật phải đi lễ trong khi bà có đứa con ốm đau tại nhà. Bà cảm thấy có tội nếu bỏ lễ, mà bỏ con cũng không đành.

Vậy phải làm gì?. Nếu có giờ đi hỏi ý kiến người hiểu biết, hay đọc sách .v. Nếu không thì chọn cái ít xấu hơn. Nếu không có kả năng chọn cái ít xấu hơn thì chọn cái nào cũng được

Lương tâm nhiệm nhặt (Scrupulous conscience) (hay lương tâm bối rối nặng).

Chữ “scrupulum” lấy ra từ chữ “scrupus” là phần nhỏ, miếng nhỏ, lượng nhỏ của người Roma ngày xưa Lương tâm nhiệm nhặt tỉ mỉ là lương làm cho mình có tội với lý do nhỏ mọn hay chẳng có lý do nào cả. Người nhiệm nhặt giày xéo mình bằng sự nghi ngờ rằng mình luôn sống trong tội trọng, hay luôn sống trong sợ hãi vô nền tảng rằng mình đã phạm tội. Tôi trọng ở khắp mọi nơi. Sợ hết mọi sự, mọi sự có thể gây ra tội. Đời sống tràn đầy đau khổ. Họ không dám nhìn, không dám đọc, không dám động vào bất cứ sự gì. Tốt hơn là không sống.

Người có lương tâm nhiệm nhặt chẳng có lương tâm gì cả. Đúng hơn nó là một sự lo âu và sợ hãi. Nó là một thứ bệnh làm hại cho cả hồn lẫn xác. Nó đưa con người tới thất vọng. Họ cần đến tình yêu, sự dịu dàng và kiên nhẫn hơn bất cứ bệnh nhân nào.

Thí dụ một phụ nữ mắc bệnh này: sau khi chịu lễ, bà lấy khăn lau miệng. Bà sợ rằng có chút bánh dính vào khăn. Bà giặt khăn trong nước rất sạch để tỏ lòng tôn trọng và giữ nước đó lại để uống hàng ngày sau khi đã chịu lễ. Nhưng khăn đã động đến Mình Thánh cũng là thánh nên phải được kính trọng. Vì sợ bất xứng nên bà đốt khăn và chôn tro dưới đất. Nhưng sợ có người dẫn lên đất thánh đó nên bà vây hàng rào và trồng hoa chung quanh. Người ta coi bà là người khùng, còn bà thì nhận mình là người thánh. Ôi, bà thánh khùng!

Người có lương tâm nhiệm nhặt thì chẳng quyết định sự gì. Nếu họ đi mua quần áo thì chắc họ lựa tới 20 cái cũng không vừa ý một cái nào. Họ khác với người có lương tâm dịu dàng tế nhị, tránh xa mọi tội.

a – Bướng bỉnh, không chịu nhận mình có lỗi. Hỏi ý kiến mọi nơi, nhưng không thoả mãn với bất cứ lời khuyên nào. Không dễ dàng vâng lời.

b – Phán đoán hay thay đổi. Thí dụ đọc kinh nhắc đi nhắc lại một số câu vì sợ rằng chưa đọc đúng.

e – Suy nghĩ hỗn xược, vớ vẫn vẩn vơ.

d- Sợ phạm tội trước mọi sự vật.

Tiếp tục nghi ngờ về sự hữu hiệu của lần xưng tội trước. Luôn nghĩ rằng việc xưng tội lần trước là phạm sự thánh hoặc vì thiếu sự ăn năn, hoặc giấu tội nặng, hoặc vì lý do nào khác. Nó luôn nghĩ đến toà giải tội, đến xét mình… Càng xưng tội càng rối thêm. Có khi một ngày nó đến xin xưng tội tới 3 lần.

a – Thiên Chúa: Chúa cho phép xảy ra trong một thời gian nào đó để hỏi nhau sống khiêm nhường, kiên nhẫn và thanh tẩy.

b – Ma quỉ: Chúa có thể cho phép ma quỉ thứ thách con người bằng cách này, nhưng chỉ trong một thời gian.

c – Lý do thể lý: sức yếu, bị quan, do thần kinh, độ tuổi (thường vào tuổi trẻ), khi thay đổi trạng thái cuộc sống.

d – Lý do tâm lý: Mau tưởng tượng, cảm xúc vượt lý lẽ, thiếu óc phán đoán, ấu trĩ, do phái tính kích động.

e Lý do thiêng liêng: thiếu hiểu biết về những nguyên tắc luân lý, không biết tội là gì và điều gì là không tội, ý tưởng sai lầm, không phân biệt nổi cám dỗ và sự sa ngã, nghĩ sai về Chúa, đánh giá về Chúa không hơn cha mẹ hay thầy dạy.

Người bởi rối phải biết rằng họ đang deo kinh mẫu. Họ không được xét mình về những điều sinh và lo lắng bởi rối. Họ phải quên hẳn sự bối rối.

Kiêu ngạo, không vâng phục, thiếu bác ái ở ngoài sự bối rồi, nên người bối rối xét mình về những điểm này. Phải quên hẳn cái tội đã xưng. Phải nghe theo ý kiến cha giải tội hay cha linh hướng. Phải nghe theo cách mù quáng.

Chịu lễ là sức mạnh cho tâm hồn. Phải chịu lễ với lòng tin mạnh mẽ. Chúa đến để chữa bệnh tật linh hồn người ta.

Cũng có thể dùng thuốc an thần. Tránh lười biếng.

Nếu bệnh quá nặng, phải tìm đến bác sĩ tâm lý. Thường bác sĩ cho thuốc, bắt nghỉ ngơi, ngủ nhiều, ăn để ăn được chỉ định, bầu khí trong lành v.v. Cần giữ cho bệnh nhân yên tĩnh và vui tươi. Chẳng bao lâu bệnh nhân sẽ qua khỏi.

Cha giải tội hay cha linh hướng cố gắng tìm hiểu những lý do của lương tâm bối rối, hoặc lý do thể lý hay luân lý. Nếu là lý do thể lý, cha khuyên họ tới bác sĩ tâm lý. Nếu là lý do luân lý thì cha tìm phương thuốc cứu chúa.

Linh mục phải rất kiên nhẫn, hiểu biết, tử tế v.v. Khi cư xử với bệnh nhân. Cha phải nói ngắn, gọn, dùng điểm một. Cha nên đưa ra nguyên tắc chung hơn là những khoản riêng. Thí dụ: trong khi nghi ngờ, con phải bình tĩnh hành động không sợ phạm tội gì cả.

Khi với nhau đến xưng tội, trong những lần đầu cha để họ nói, đừng cắt đứt lời họ, ngoại trừ vài câu hỏi. Như vậy họ tin tưởng vào cha và cha biết họ. Rồi cha định thời gian cho họ đến với cha và không cho nhắc lại các lần xưng tội trước là xấu hay bất thành. Hối nhân không được thay đổi cha giải tội hay cha linh hướng. Chỉ đặt sự tín nhiệm hoàn toàn vào một người mà thôi. Hoặc là hoàn toàn tín nhiệm hoặc là hoàn toàn vô ích.

Chỉ cho hối nhân xưng một tội, khi nó biết tuyệt đối chắc chắn là tội trọng. Nếu hối nhân muốn xưng tội chung thì xung như thế này: “Con thú nhận mọi tội lỗi của con”.

Cha giải tội buộc hối nhân vâng lời cách nghiêm ngặt. Nhưng trên hết hối nhân phải tin tưởng vào lòng nhân từ thương xót của Chúa. Chúa là người cha yêu thương, bạn thân của hạng biệt phái tội lỗi. Ngài hiểu biết tất cả và sẵn sàng giúp đỡ trong cơn khó khăn thử thích. Vậy hãy tin tưởng và yêu mến Ngài. Chắc chắn Ngài sẽ cứu chứa cho.

Hối nhân phải biết bình tĩnh chấp nhận tiến trình chậm chạp khỏi bệnh, chứ không khỏi ngay đâu, và nó còn được dạy cho biết ý nghĩa sự đau khổ nữa.

Là lương tâm xét đoán, với một lý do nhỏ mọn chiều theo sở thích, coi nhẹ và hợp pháp một điều nặng và bất hợp pháp. Họ coi nhẹ lương tâm mình và làm cho lương tâm ra cùn vì thói quen phạm tội. Họ dính bén với những điều nhỏ mọn, nhất là những thực hành bên ngoài, trong khi đó họ lại coi nhẹ những giới răn lớn của Chúa. Họ giống như bọn Pharisiêu bị Chúa kết án: “Khốn cho các người, những ký lục, Pharisiêu giả hình, các người lau chùi bên ngoài chén đĩa, nhưng bên trong thì đầy những chuyện trộm cắp và vô độ”. (Nh 23,25).

Giáo dục tồi tệ, bạn xấu, dục vọng mãnh liệt không kiểm soát, nhẹ dạ, chểnh mảng cầu nguyện, ham muốn dục vọng xấu xa, quá quan tâm tới công việc làm ăn v. v… là những căn cứ gây ra phóng túng. Người đủ ý thức và ước muốn, hành động với lương tâm phóng túng trong điều nặng thì phạm tội nặng. Vì ít là có ước muốn gián tiếp. Cầu nguyện, tĩnh tâm, năng xét mình, đọc sách tốt, chọn cha linh hướng v.v.. là những phương tiện cần thiết, để chống lại lương tâm phóng túng.

Đào tạo lương tâm ngay thẳng.

Có lương tâm ngay thẳng là điều rất quan trọng. Muốn thế thì phải yêu mến sự thật và coi lề luật như người chỉ đạo chứ không như một gánh nặng. Hãy suy nghĩ trước khi nói và hành động. Hãy xin người khôn ngoan chỉ bảo và năng cầu xin ơn Chúa Thánh Thần.

Mọi người phải trọng kính lương tâm và sự tự do lựa chọn của người khác. Mọi người có nghĩa vụ và bổn phận tìm kiếm chân lý trong vấn đề tôn giáo để có thể hình thành cho mình một sự phán đoán đúng đắn của lương tâm với những phương thế thích hợp. Người trẻ cũng có quyền được khích lệ cân nhắc những giá trị luân lý với một lương tâm đúng đắn và chọn lựa chúng, đồng thời tìm hiểu và yêu mến Chúa cách thích đáng.

Cha mẹ và nhà giáo dục không được đưa hình phạt hoả ngục hay ma quỉ ra mà doạ trẻ con khi chúng sai phạm lỗi lầm nhỏ mọn. Vì kết quả có thể làm ra lương tâm sai lầm.

Nguồn: Giáo trình Đại chủng viện T Giuse Hà Nội